Literatuur, films, publicaties, soetra's & gatha's

Joan Jiko Halifax (1942) is een Amerikaanse zenmeester, antropoloog, schrijver en sleutelfiguur in de terminale zorg. Ze is een drijvende kracht van het sociaal geëngageerd boeddhisme in de wereld. Naast de leiding over het Upaya Zen Center in New Mexico, begeleidt ze al 40 jaar mensen die sterven. Joan begon haar innerlijke reis toen ze werd getroffen door een tijdelijke blindheid, op vierjarige leeftijd. De ziekte isoleerde haar twee jaar maar opende tegelijkertijd een innerlijke wereld.

In haar leven spelen metaforische en echte reizen een grote rol. Haar reizen door de Sahara als jonge antropoloog had evenzeer impact op haar leven als het werk met getraumatiseerde stervende mensen een paar jaar later. Ze studeerde bij Thich Nhat Hahn, San Su Nim en Bernie Glassman.

Een speelfilm over het leven van de 13^e-eeuwse Zenmonnik en filosoof Dogen Zenji, die na de vroege dood van zijn ouders naar China vertrekt. Na zijn verlichting keert hij terug naar Japan om zijn leer van de stille meditatie te verspreiden. Hier wordt hij zowel vereerd als verguisd.

Kanzeon is de Japanse naam voor de Bodhisattva van Mededogen: ‘Zij die de smeekbedes van de wereld hoort’. In deze film, die gedeeltelijk documentaire en gedeeltelijk een spirituele en zintuiglijke ervaring is, onderzoeken drie bijzondere Japanse musici de magische mogelijkheden van klank. KanZeOn geeft een zeldzame inkijk in Japanse cultuur en nodigt de kijker uit om zich onder te dompelen in een onconventionele en transformerende wereld.

De schrijver Cees Nooteboom gaat samen met zijn partner en fotografe Simone Sassen tweemaal op pelgrimage naar Japan, in verschillende seizoenen. Terug in Nederland maken ze samen het prachtige boek Saigoku. Maar liefst 33 tempels telt de beroemde Saigoku-pelgrimstocht bij Kyoto. Rond deze heilige tempels, alle gewijd aan Bodhisattva Kanzeon, is het duo op zoek naar schoonheid, rust en contemplatie.

Een portret van Sensei Irène Kaigetsu Kyojo Bakker. Op jonge leeftijd trouwt ze met haar jeugdliefde en ze krijgen drie kinderen. Hoewel ze een goed leven heeft, mist ze iets wezenlijks. Ze verdiept zich in het boeddhisme en als de kinderen het huis uit zijn, vertrekt ze naar haar leraar Genpo Roshi in de VS. Zenmeester Joan Halifax Roshi wordt haar tweede zenleraar en haar inspirator voor het begeleiden van mensen in hun laatste levensfase. Sinds 2004 leidt Irène Bakker Zen Spirit, een bloeiende boeddhistische en maatschappelijk geëngageerde organisatie met onder meer sangha’s in Groningen en Arnhem. In maart 2012 ontvangt zij dharmatransmissie van Joan Halifax Roshi, in de overleveringslijn van Bernie Glassman en Maezumi Roshi.

In de geest van Zen
Portret van Irène Kaigetsu Bakker Sensei (Nederlandse versie)

In the Spirit of Zen
Portrait of Irène Kaigetsu Bakker Sensei (Engels ondertiteld)

In zijn poging om de legendarische Wutaishan-berg in China te bereiken en Boeddha Manjushri te ontmoeten strijdt de jonge monnik Lodro met de elementen, weerstaat de verleidingen van mooie vrouwen, en komt een magische ezel tegen die kan lezen. Waardoor komt hij te weten hoe bovennatuurlijke openbaringen te onderscheiden zijn van verwarring?

Zenleraar, kunstenaar, kalligraaf, vredesactivist, schrijver en vertaler Kazuaki Tanahashi is geboren en getogen in Japan, woont al bijna 40 jaar in Californië en reist de hele wereld rond met zijn kalligrafie workshops en exposities. Hij is beroemd als vertaler van de filosoof Dogen, de 13e-eeuwse grondlegger van Soto Zen, de zentraditie die in het Westen het meest bekend is. Tanahashi was leerling van Morihei Ueshiba, de oprichter van de Japanse krijgskunst Aikido, wiens invloed duidelijk zichtbaar is in de manier waarop Tanahashi zijn penselen hanteert. Dit filmportret toont naast de charismatische en droogkomische zenleraar vooral de mens achter het penseel. Het legt de drijfveren bloot achter Tanahashi’s vredesactivisme, in het bijzonder via de moeizame relatie met zijn vader, een hoge militair in het Japanse leger in WO II. Tanahashi’s zoon, die helemaal niets met boeddhisme heeft, gaat net als zijn vader zijn eigen weg…

Kok en kookboekenschrijver Edward Brown ziet voedsel en koken als voertuigen voor Zenboeddhisme. Met humor en wijsheid leert hij mensen hun hart te gebruiken bij het bereiden van voedsel. Een documentaire over de kunst je leven te 'koken' zonder dat het verbrandt, overkookt of te zout smaakt.

Zenmeester Joan Halifax Roshi werkt onder meer met mensen in de laatste fase van hun leven. Ze deelt haar inzichten over de rol van compassie en empathie in het proces van leven én sterven.

De film toont de essentie van een haiku in beeld, tekst en geluid, geïnspireerd door een pelgrimstocht te voet, zoals beschreven door de Japanse haiku-dichter Basho.

Deze speelfilm vertelt het verhaal van twee broers, die het Soji-ji klooster in Japan bezoeken met het doel om orde in hun persoonlijke chaos te scheppen. Een film met zowel ontroering, diepgang als humor.

De film volgt de diepgaande en soms komische kennismaking van een cellist die bij een uitvaartondernemer gaat werken. In de dagelijkse omgang met de dood ontdekt hij de wonderen, vreugde en betekenis van het leven. (Oscarwinnaar Beste Buitenlandse Film 2009)

De film belicht de sociaal geëngageerde Amerikaanse zenmeester Bernie Glassman, o.a. bekend van straatretraites, de jaarlijkse interreligieuze retraite in Auschwitz en de Zen Peacemaker Order.

De film vangt de essentie van een pelgimstocht in Oost-Tibet en is tegelijkertijd een portret van Zenmeester Roshi Joan Halifax. De film geeft tevens een poëtisch en kleurrijk beeld van de vijf elementen aarde, water, vuur, lucht en ruimte.

Thich Nhat Hanh monnik, zenleraar, schrijver en vredesactivist, in 1926 geboren in Viëtnam, organiseerde na het uitbreken van de Vietnamoorlog een geweldloze verzetsbeweging. In deze documentaire volgen we Thich Nhat Hanh, tijdens de periode rondom de 'memorial day' van 11 september in Washington DC. Hij geeft daar onderricht aan congresleden in 'Leven in aandacht'. Zo probeert hij in het centrum van de wereldmacht zijn vredesboodschap zo effectief mogelijk te laten doorklinken. Jaarlijks nemen duizenden mensen deel aan de meditatie retraites die Thich Nhat Hanh leidt. In zijn kloostergemeenschap Plum Village in Frankrijk geeft hij retraites en werkt ook met groepen Palestijnen en Israëliërs. Tijdens de Vietnam oorlog en ook later als banneling heeft Thich Nhat Hanh ondervonden wat het betekent om onder doodsbedreigende situaties te leven. Zijn bescheidenheid, zijn grote maatschappelijke betrokkenheid en het feit dat hij voorleeft wat hij zegt, maken hem zeer geliefd. In simpele bewoordingen weet hij de essentie van de boeddhistische leer uit te dragen, direct gekoppeld aan de praktijk van het dagelijks leven.

In 2007 werd in 2007 in Keulen de conferentie 'Geneeskunde, aandacht en compassie' gehouden. Wetenschappers die gespecialiseerd zijn in hersenonderzoek en in de behandeling van stress spraken hier over hoe ze meditatie gebruikten in hun onderzoek. Hierbij was het niet persé van belang dat de techniek van deze meditatie als boeddhistisch werd herkend. Zij zien dat de invloed van aandacht op de fysieke en mentale staat van de mens bijzonder positief is. Is de relatie tussen een gezonde geest en een gezond brein aan te tonen? Wetenschapper en psychotherapeut Daniel Siegel, verbonden aan de UCLA in Los Angeles, vertelt over de groeiende acceptatie van het idee van de 'plasticiteit' van het menselijk brein, en dat het gebruik van aandachtstraining in de reguliere geneeskunde in de Verenigde Staten groeiende is. In onze samenleving heeft de mens vaak te maken met stress. Mensen die regelmatig mediteren kunnen daar beter mee om gaan, zo vertelt Jon Kabat-Zinn, oprichter en directeur van de Stress Reduction Clinic in Massachusetts.